نگارش از مسعود سالاری
تاریخ انتشار ۲۵/۰۳/۲۰۲۴ – ۱۸:۰۴•به روز شده در ۱۸:۰۸
شورای امنیت سازمان ملل متحد روز دوشنبه ۲۵ مارس (۶ فروردین) خواستار آتش‌بس فوری میان اسرائیل و شبه نظامیان فلسطینی حماس در ماه رمضان و آزادی سریع و بدون قید و شرط همه گروگان‌ها شد و نتانیاهو در اعتراض به رأی ممتنع آمریکا به این قطعنامه، سفر برنامه‌ریزی شده هیات اسرائیلی را به واشنگتن لغو کرد.
این قطعنامه که پیش‌نویس آن را ده کشور عضو شورای امنیت پیشنهاد داده بودند، رأی مثبت ۱۴ عضو این شورا را به دست آورد و به این ترتیب نخستین قطعنامه آتش‌بس از آغاز جنگ حاضر در باریکه غزه به تصویب رسید.
آمریکا به این قطعنامه رأی ممتنع داد.
عمار بن جامع، سفیر الجزایر در سازمان ملل پس از رأی‌گیری به اعضای شورای امنیت گفت: «مردم فلسطین آسیب‌های زیادی دیده‌اند. این حمام خون برای مدت طولانی ادامه داشته است. این وظیفه ماست که به این حمام خون پایان دهیم، پیش از آن که خیلی دیر شود.»
واشنگتن پیش از این در طول نبرد نزدیک به شش ماهه در نوار غزه از واژه آتش‌بس دوری جسته و از حق وتوی خود به عنوان سپر متحدش اسرائیل استفاده کرده بود.
اما در بحبوحه فشار فزاینده جهانی برای آتش‌بس در جنگی که تاکنون به کشته شدن بیش از ۳۲ هزار فلسطینی انجامیده، نماینده آمریکا روز دوشنبه به قطعنامه آتش‌بس رأی ممتنع داد و بدین ترتیب شورای امنیت امکان درخواست آتش‌بس را البته نه به طور دائم بلکه تا پایان ماه رمضان را پیدا کرد.
در حمله مسلحانه هفت اکتبر ۲۰۲۳ به دست شبه‌نظامیان حماس به شهرهای جنوبی اسرائیل، دست کم هزار و ۲۰۰ نفر کشته و صدها نفر به گروگان گرفته شدند و اسرائیل بی‌درنگ برای انتقام از حماس و به هدف نابود کردن این گروه، دست به حملات گسترده و خونبار به غزه زد.
شورای امنیت در قطعنامه تازه خود همچنین خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان‌ها شده، اما این خواست مشروط به برقراری آتش‌بس فوری در ماه رمضان نشده است. ماه رمضان دو هفته دیگر پایان می‌یابد و آتش‌بس قاعدتا باید در این مدت اجرا شود. در پیش‌نویس قطعنامه مصوب امروز آمده است که آتش‌بس موقت و فوری باید پس از ماه رمضان به «یک آتش‌بس پایدار و دائمی» بدل شود.
اسرائیل می گوید حماس ۲۵۳ اسرائیلی را گروگان گرفته است.
توضیح آمریکا برای رأی ممتنع
لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل گفت: «حمایت ایالات متحده از این اهداف (پایان جنگ و تبادل گروگان‌ها) صرفاً لفظی نیست. ما شبانه روز تلاش می‌کنیم تا این اهداف را از طریق دیپلماسی واقعی در میدان عملی کنیم، زیرا می‌‌دانیم که تنها از طریق دیپلماسی است که می‌توانیم این دستور کار را به جلو ببریم.»
او ضمن حمایت از راهکار دیپلماتیک گفت: «آتش‌بس می‌تواند بلافاصله با آزادی اولین گروگان آغاز شود و بنابراین ما باید بر حماس فشار بیاوریم تا این کار را انجام دهد.»
- آمریکا پیش نویس قطعنامه سازمان ملل برای آتش‌بس فوری در غزه را ارائه کرد
- روسیه و چین قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای آتش‌بس در غزه را در شورای امنیت سازمان ملل وتو کردند
توماس گرینفیلد گفت که ایالات متحده رأی ممتنع داده زیرا با همه موارد مطروحه در قطعنامه موافق نبوده و متن پیشنهادی شامل محکومیت حماس به عنوان یک سازمان تروریستی نمی‌شده است.
امضاکنندگان قطعنامه شورای امنیت همچنین با تأکید بر «نیاز فوری به گسترش جریان کمک‌های بشردوستانه و تقویت حفاظت از غیرنظامیان در کل نوار غزه»، بر تقاضای خود مبنی بر رفع همه موانع به منظور ارائه کمک‌های بشردوستانه در مقیاس وسیع» پای فشرده‌اند.
پیشینه وتوهای آمریکا، چین و روسیه
آمریکا تاکنون سه پیش‌نویس قطعنامه شورا درباره جنگ غزه را وتو کرده است. این کشور همچنین قبلاً با دو بار رأی ممتنع به شورای امنیت مجال داده قطعنامه‌هایی را تصویب کند که هدف آن افزایش کمک به غزه و خواست توقف طولانی جنگ باشد.
روسیه و چین نیز تاکنون دوبار، یک بار در ماه اکتبر و بار دیگر روز جمعه گذشته، پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی آمریکا در مورد مناقشه غزه را وتو کرده‌اند.
خشم نتانیاهو از رأی ممتنع آمریکا
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در اعتراض به تصمیم روز دوشنبه شورای امنیت سازمان ملل که خواستار آتش‌بس فوری در غزه شد، سفر برنامه‌ریزی شده خود در رأس هیئتی بلندپایه را به واشنگتن لغو کرد.
اندکی پیش از آغاز نشست امروز شورای امنیت، رادیو ارتش اسرائیل گزارش داد نتانیاهو بنا دارد در صورتی که آمریکا این قطعنامه را وتو نکند، سفر خود را به واشنگتن لغو کند.
اما در نهایت آمریکا تصمیم گرفت بدون استفاده از حق وتو خود به متن ویشنهادی رأی ممتنع بدهد و قطعنمامه پیش‌گفته با ۱۴ رأی مثبت و بدون رأی منفی تصویب شد.
نتانیاهو آمریکا را به «عقب نشینی» از آنچه که به گفته او یک «موضع اصولی» بود، متهم کرد. موضع اصولی به باور او عبارت از این بود که پیشنهاد هر گونه قطعنامه آتش‌بس، مشروط به آزادی گروگان‌های اسرائیلی از دست حماس باشد.
هیئت اسرائیلی قرار بود طرح‌های خود برای تهاجم زمینی آتی به شهر استراتژیک رفح در غزه را به مقامات کاخ سفید ارائه کنند. بیش از یک میلیون غیرنظامی فلسطینی از ترس جنگ به رفح در جنوب باریکه غزه پناه برده‌اند.
خواست آتش‌بس یا آزادی گروگان‌ها؟
در هیچ کدام از دو قطعنامه قبلی شورای امنیت که در مورد بدتر شدن وضعیت انسانی در غزه تصویب شد، خواست آتش‌بس مطرح نشده بود.
رأی‌گیری روز دوشنبه تبدیل به یکی دیگر از رویارویی‌های قدرت‌های جهانی شد که در جاهای دیگر درگیر مناقشات تنش‌آمیزی هستند. این قطعنامه منعکس کننده تغییری در سیاست آمریکاست که خود را در تضاد با بسیاری از کشورهای جهان یافته است، زیرا حتی متحدان اسرائیل نیز برای پایان بی قید و شرط جنگ تلاش می‌کنند.
در قطعنامه‌های قبلی، آمریکا خواست آتش‌بس را با خواست آزادی گروگان‌های اسرائیلی در غزه به هم مربوط و مشروط کرده بود. در قطعنامه حاضر این دو موضوع به شکلی نه چندان محکم به هم پیوند داده شده، اما گزاره‌ها و عباراتی در آن به کار رفته که به اشکال مختلفی تفسیرپذیر است.